Kontynuując tematykę związaną z konkubinatem i związkami partnerskimi dziś skupimy się na kwestiach związanych z zakończeniem konkubinatu i rozliczeniami pomiędzy byłymi partnerami. Konkubinat jako związek faktyczny sam w sobie nie rodzi po stronie partnerów żadnych praw ani obowiązków. Jednakże z definicji konkubinatu wynika, że pomiędzy partnerami istnieje więź gospodarcza. Jak się więc rozliczyć, gdy związek się rozpada?
Czy można powołać się na regulacje dotyczące podziału majątku wspólnego małżonków?
Niestety nie. Osoby będące w związkach partnerskich nie zostały zrównane w prawach z małżonkami. Regulacji wynikających z przepisów dotyczących ustroju majątkowego małżeńskiego czy podziału majątku nie można więc stosować nawet przez analogię do byłych konkubentów. Należy więc poszukiwać podstaw do rozliczenia na gruncie przepisów kodeksu cywilnego.
Jaką koncepcję rozliczeń przyjąć?
Jako godne rozważenia jawią się naszym zdaniem następujące instytucje prawa cywilnego:
- zniesienie współwłasności,
- rozliczenie nakładów na majątek konkubenta,
- „umowa konkubencka”,
- umowa pożyczki,
- umowa darowizny,
- bezpodstawne wzbogacenie,
- świadczenie nienależne.
Z uwagi na obszerność tematu koncepcje te będziemy opisywać szerzej w kolejnych wpisach. Dziś natomiast zajmiemy się „umową konkubencką”.
Czy umowa konkubencka jest ważna?
Na gruncie przepisów prawa polskiego mamy do czynienia ze swobodą umów. Oznacza to, że poza przewidzianymi ustawami umowami nazwanymi, możemy zawierać również szereg umów nienazwanych. Zakres jaki regulują ograniczona jest jedynie do tego, aby ich treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie, czy zasadom współżycia społecznego. Umowę konkubencką uznać więc należy za umowę nienazwaną.
Co można uregulować w takiej umowie?
Partnerzy mogą taką umową uregulować zarówno kwestie majątkowe, jak i dotyczące zasad wspólnego życia. Tak jak wspomniałam wyżej jedyne ograniczenia, to sprzeczność z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego. Umowa może się okazać szczególnie przydatna właśnie dla celów dokonania wzajemnych rozliczeń na wypadek zakończenia związku. Można w niej bowiem ująć kwestie dotyczące zwrotu wspólnych wydatków, czy nakładów jednego z partnerów na majątek drugiego.
